ROMA’DA BAZİLİKA

Roma’da kentsel yaşam tarzına geçilmesi sonucunda,Roma mimarisinde yeni yapı tipleri ve kamusal kullanım için kapalı mekan yapıları ihtiyacı doğdu. Romalılar din dışı yönetsel işlemler, adli işlemler ve yargıçların davalara baktığı,davacıların sıralarını beklediği ve halkın davaları izleyebildikleri kapalı mekan ihtiyacını gidermek için bazilikaları tasarlamışlardır. Latince bazilika kelimesi ilk başlarda genellikle bir Roma kasabasının forumunda yer alan bir Roma kamu binasını(Yunanistan’da olduğu gibi, esas olarak bir mahkeme)tanımlamak için kullanılmışıtr.Roma imparatorluğu resmi olarak Hristiyan olduktan sonra, bu terim Papa tarafından özel tören ayinleri yapılan büyük ve önemli bir kiliseyi tanımlamaya başladı. Böylelikle bazilika kelimesi bugün biri mimari diğeri dini olmak üzere iki anlamı bulunmaktadır.

Roma mimarisine özgü bir yapı tipi olan Bazilikalar çok işlevli yapılardır. Genellikle agoraların bir kenarı boyunca yer alırlardı. Çoğu kez iki kat seviyesinde, dikdörtgen bir plana sahip olan bazilikalar hukuki işlerin dışında borsa spekülatörlerinin, toptancıların, bankerlerin kullanabildikleri yapılardı. Temel olarak bir bazilikanın iç mekânı iki sıra sütun veya ayak ile uzunlamasına üç galeriye ayrılırdı. Ortadaki galeri yan galerilerden daha geniş ve daha yüksek planlanırdı. Mekânın kısa kenarlarından biri mimari unsurlar ile diğerinden farklılaştırılarak ‘Tribunalis’ yani adli işlemler için kullanılırdı.

İlk yapılan bazilikalar Yunan mimari ilkelerine uygun olarak düz çizgiliydiler, sütunlar çok önemli, çatı düz örtülü giriş ise uzun kenardaydı. Sonradan, Pompeii Bazilikası’nda olduğu gibi giriş dar tarafa alınmıştır.

Bazilika Türleri

–Kubbeli Bazilika:Orta Nefin üzeri kubbe ile örtülü bazilikadır. İstanbul’da bulunan Jüstinyen dönemi yapısı olan Aya İrini Kilisesi bir kubbeli bazilikadır. Aya İrini, Aya Sofya’dan sonra Roma döneminden kalma en büyük mabettir.

–Düzme Bazilika, Orta Nefi doğrudan ışıklandıran pencereli bulunmayan bazilika çeşididir. Bu bazilikalarda Narteks denilen giriş bölümü, Orta Nef ve Yan Nefler bulunur. En sonda ise yuvarlak bir Apsit bulunur.