ROMA KENT YAPISI

Roma şehrinin en başından beri gelişigüzel yapılanmasını belirtmek isterim.Bugün Roma’yı kuşbakışı incelersek oldukça kıvrımlı ve dar sokakları olduğunu görürüz. Bu durum şehrin gelişigüzel tasarlandığını desteklemektedir. Romalılar şehri tek seferde planlamamışlardır. Şehir milattan önce sekizinci yüzyıldan başlayarak zaman içerisinde büyüme göstermiştir. Bu nokta çok ilgi çekicidir. Şöyleki Romalılar şehri planlayıp sıfırdan inşa ettiklerinde şehrin rastgele büyümesine izin vermemişlerdir. Başta şehri son derece sistematik bir biçimde planlamışlardır. Sistem temelde askeri stratejilere dayanmaktadır. Askeri seferlerle gittikleri her yerde kamp kurmuşlardır ve bu kamplar her zaman kare veya dikdörtgen gibi düzgün geometrik bir yapıda ve ızgara şeklinde olmuştur (Fotoğraf1). Romalılar kendi şehirlerini tasarlamaya başladıklarında da castrum ya da askeri kamp adı verilen bu sisteme yönelmişlerdir.

Şehir planlamasını daha iyi anlayabilmek için Timgad şehrini inceleyelim (Fotoğraf5). Timgad şehri bugün Cezayir’de bulunmakta ve hala ayakta duran bir antik şehirdir. Fotoğrafı incelemeye başlarsak şehrin zamanla genişlemediğini üzerine başka bir uygarlık kurulmadığını görürüz. Burada daha önce belirttiğim kare veya dikdörtgen gibi düzgün geometriler ile ideal Roma planını açıkça görebiliriz. Romalıların şehirlerinde meydan ve pazar yeri olarak kullandıkları alanlara forum adı verilir (fotoğraf8). Şehirde merkezden geçen iki ana cadde bulunuyor. Kuzey-güney yönlü caddenin adı Cardo , doğu-batı yönlü caddenin adı ise Decumanus’tur. Gördüğünüz gibi bu caddeler şehrin tam merkezinde kesişmektedir.

Şehrin geri kalanını sistematik bir şekilde bloklar oluşturmaktadır. Bu bloklar ise sözünü ettiğimiz ızgara biçiminin bir örneği olmaktadır. Tiyatro ve forum gibi ana yapılar şehrin farklı kesimlerine yerleştirilmiştir. Izgara planlı bloklarda şehrin başlıca unsurları olan ev dükkan gibi yapılar yer almaktadır. Bu kent milattan sonra 100 civarında İmparator Traianus zamanında tasarlanmış ve bize ideal Roma planının tasarım biçimi hakkında ipucu verir. Roma’da dışarıdan gelebilecek tehlikelere karşı şehirlerin büyük bir kısmı surlarla çevrelenmiştir (Fotoğraf7) . Zamanla şehir büyüdükçe surlar yetersiz kalmaya başlamış ve yenileri inşa edilmiştir.

Pompeii şehrinin düzgün dörtgen şeklinde olmadığını(Fotoğraf3) görürüz. Düzgün olmayan oval formu görmekteyiz. Ancak amaçlanan düzenlilik sağlanmış. Bu örnek Romalılar düzenli şehir yaratmak isteseler bile bunun topografik yapı ve benzeri nedenlerden ötürü her zaman tam olarak mümkün olmadığını göstermektedir (Fotoğraf2).